Johanna Westerdijk, erelid van de Nederlandse Mycologische Vereniging

In 1908 was Johanna Westerdijk naast Johannes Ruys een van de initiatiefnemers en oprichters van de Nederlandse Mycologische Vereniging (NMV). Zij werd ‘secretaresse’ in het eerste bestuur en bleef dat vier jaar. Vanuit haar werk aan het Fytopathologisch Laboratorium ‘Willie Commelin Scholten’, waarvan zij in 1906 op 23-jarige leeftijd als directrice was aangesteld, bracht zij ook haar betrokkenheid met schimmels mee, die vooral gericht was op plantenziekten en op het kweken van schimmels in reincultuur (= een verzameling van micro-organismen die afstammen van één enkele cel).

Het kweken van paddestoelen

In 1910 was Catharina Cool (links op de foto) stage komen lopen op het lab waar zij voor eerst met succes paddenstoelen vanuit sporen wist te reproduceren. Op Westerdijks initiatie schreef Cool een groot artikel ‘over de sporenkieming en het kweeken van paddenstoelen’ dat in 1913 in de Mededeelingen van de Nederlandsche Mycologische Vereeniging verscheen. Dit leidde tot een conflict in het bestuur, omdat Westerdijk dit extra nummer van de Mededeelingen (het vorige nummer was net een maand eerder uitgebracht!) zonder overleg had doen verschijnen en omdat het artikel niet over paddenstoelen in de vrije natuur ging, die naar de mening van Ruys bij voorrang onderwerp in het verenigingstijdschrift behoorden te zijn.

Van Westerdijk zelf kennen we slechts één artikel dat in een NMV-tijdschrift is gepubliceerd. Het verscheen in 1944 en betrof een overzicht van de stand van kennis rond schimmels (vooral gisten) die op dat moment al industriële betekenis hadden.

Gastvrijheid is gebleven
In 1913 legde Johanna Westerdijk haar bestuurstaak als secretaresse van de vereniging neer, omdat zij vanwege haar drukke werkzaamheden op het lab niet langer nog inzetbaar kon zijn voor de NMV. Eén van die werkzaamheden was het onderhoud en de uitbreiding van de collectie levende schimmels die aan haar zorg was toevertrouwd en leidde tot de oprichting van het Centraal Bureau voor Schimmelcultures (CBS), thans bekend onder de naam Westerdijk Fungal Biodiversity Institute.

Het CBS, dat sinds 1920 in Baarn gevestigd was, kreeg in 1930 door uitbreiding de beschikking over een zaal waarin bijeenkomsten gehouden konden worden. Sindsdien heeft de NMV daar menigmaal gastvrijheid mogen genieten voor het houden van vergaderingen. Hierbij was Westerdijk meestal zelf ook tegenwoordig en soms hield zij demonstraties van bijzondere schimmelcultures of van werk dat in het laboratorium verricht werd. Het Westerdijk Instituut verhuisde in 2000 naar Utrecht, maar nog altijd houdt de NMV haar jaarvergaderingen daar en bovendien is de verenigingsbibliotheek daar gevestigd.

In oktober 1958 werd Johanna Westerdijk om haar verdiensten voor de vereniging en vooral om haar grote betekenis en verdiensten voor de mycologie in het algemeen tot erelid benoemd.