Johanna Westerdijk en de Universiteit Utrecht

Directeur van WCS laboratorium
In 1894 werd in Amsterdam de Stichting Phytopathologisch Laboratorium ‘Willie Commelin Scholten’ (WCS) opgericht. De financiële middelen werden ter beschikking gesteld door het echtpaar Scholten-Commelin, ter nagedachtenis van hun overleden zoon Willie, die biologie studeerde in Amsterdam. Johanna Westerdijk werd in 1906 op 23-jarige leeftijd benoemd tot directeur van het WCS laboratorium aan de Amsterdamse Roemer Visscherstraat.

Levende schimmels

In 1907 kreeg Johanna Westerdijk van de Utrechtse biologieprofessor Frits Went een collectie levende schimmels. Deze collectie groeide uit tot de grootste verzameling schimmels ter wereld, die nu is ondergebracht in het Westerdijk Fungal Biodiversity Institute – KNAW te Utrecht. Onder haar bezielende leiding groeide het WCS laboratorium uit tot een internationaal vooraanstaand instituut voor onderzoek naar plantenziekten.

Eerste vrouwelijke hoogleraar

In 1917 werd Johanna Westerdijk benoemd tot buitengewoon hoogleraar in de plantenziektekunde aan de Rijksuniversiteit Utrecht en was daarmee de allereerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland. Vanuit Amsterdam vestigde het WCS laboratorium zich in 1920 in Villa Java in het Cantonspark te Baarn, alwaar het in de loop van de tijd de onderwijs- en onderzoektaak heeft ondergebracht bij de universiteiten van Utrecht en Amsterdam.
Vermaard is Westerdijks baanbrekende onderzoek naar de schimmel die de iepenziekte (de ‘Dutch Elm Disease’) veroorzaakt. Zij voerde haar onderzoek uit met vele, vooral vrouwelijke promovendi. In 1952 nam Johanna Westerdijk, na 46 jaar als directrice afscheid van het WCS laboratorium. Het onderzoek en onderwijs van het WCS laboratorium te Baarn werd in 1989 stopgezet en ondergebracht bij de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Utrecht.

Wetenschappelijke nazaten

In het Departement Biologie van de Universiteit Utrecht wordt tot op de dag van vandaag internationaal vooraanstaand onderzoek gedaan aan plantenziekten en duurzame gewasbescherming. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door de wetenschappelijke nazaten van Johanna Westerdijk in de leerstoelgroep Plant-Microbe Interactions, onder leiding van professor Corné Pieterse. In 2022 ontving zijn team de Spinoza Prijs, de hoogste wetenschappelijke onderscheiding in Nederland. Johanna Westerdijk kijkt met trots vanaf de muurschildering naar wat zij ruim 100 jaar geleden in gang heeft gezet.